"Narodowe Odrodzenie Polski (NOP) wyróżnia się na tle innych ugrupowań nacjonalistycznych różnorodnością źródeł ideowych i nieskrywanymi zapożyczeniami z ideologii zagranicznych. Oczywiście NOP w pierwszym rzędzie odwołuje się do wzorów rodzimych. Ba, działacze NOP podkreślają wręcz starszeństwo polskiego ruchu narodowego wobec innych nacjonalizmów europejskich oraz jego wyższość wynikającą z demokratycznego i chrześcijańskiego charakteru polskiego nacjonalizmu.

Choć NOP odwołuje się do tradycji ruchu narodowego to endecja jako całość nie znajduje uznania w oczach publicystów ugrupowania. Np. Stronnictwo Narodowe tylko raz pojawiło się w szeregu antenatów, a Związek Ludowo-Narodowy ani razu. Liga Polska została potraktowana jako przesiąknięta „internacjonalistycznymi” wpływami, a Ligę Narodową przyrównano do „Solidarności” – raczej szerokiego frontu narodowego niż wykrystalizowanego ruchu nacjonalistycznego. Redakcja „Szczerbca”, prezentując przedwojenną pracę narodowego radykała Wojciecha Kwasieborskiego pt. Podstawy narodowego poglądu na świat, krytykowała materializm i „prymitywny egoizm narodowy” wczesnej endecji. Zaskakuje zniuansowany stosunek do Dmowskiego: NOP szanuje go, rzecz jasna, jako jednego z antenatów, ale nie uważa za twórcę skończonej ideologii polskiego nacjonalizmu. Z jednej strony publicysta „Szczerbca”, podkreślając aktualność Myśli nowoczesnego Polaka pisał, że Dmowski to „najinteligentniejszy polski myśliciel polityczny XX wieku”, z drugiej strony na tych samych łamach czytamy np.: „Z Myślami nowoczesnego Polaka polemizowalibyśmy dziś w niejednym punkcie, zwłaszcza gdy chodzi o ocenę dorobku i charakteru narodu polskiego” albo: „Nie mamy pretensji do Dmowskiego, że nie poprowadził całej ideologii narodowej w kierunku katolickiego nacjonalizmu”. Natomiast za „właściwego twórcę nowoczesnego ruchu narodowego” uznany został Jan Popławski. Na uczczenie zasługuje też wedle NOP m.in. Michał Howorka (akcentowany jest tu jego radykalizm społeczny) oraz – co dość znamienne – Eligiusz Niewiadomski.

NOP za swych istotnych prekursorów uznaje jednak tylko narodowo-radykalny nurt formacji endeckiej: OWP, a w szczególności ONR, a z czasu wojny także NSZ i Konfederację Narodu. W rocznicowym artykule poświęconym OWP „Szczerbiec” punktował wkład tej formacji w rozwój doktryny nacjonalistycznej; na uwagę zasługiwały: „rewolucja narodowa – siłowe przejęcie władzy i przeprowadzenie gruntownych reform ustrojowych; całkowite wyłączenie Żydów z życia publicznego; w sferze gospodarki [...] stopniowe odchodzenie od liberalizmu” ku korporacjonizmowi; wreszcie „uznanie konieczności odejścia od demokratyczno-parlamentarnego modelu rządów” ku hierarchizmowi i elitaryzmowi. Jeszcze pełniejsze jest nawiązanie do tradycji ONR, co uwidacznia się nawet w przyjęciu przez NOP przedwojennego symbolu – Ręki z Mieczem. Publicysta NOP podkreślał: „[...] ideologia narodowo-radykalna jest potrzebna dzisiaj, tak samo jak była potrzebna 65 lat temu. Musi ona tylko zostać odniesiona do współczesnych warunków politycznych”. Na łamach „Szczerbca” znajdujemy często materiały prezentujące historię ONR. Organizacja świętuje rocznicę utworzenia ONR pod hasłem „Wczoraj ONR, dzisiaj NOP!” (Testament narodowo-radykalny 1995). Brak natomiast jakiegokolwiek różnicowania ONR na grupę „ABC” i Falangę mimo dzielących je istotnych różnic programowych. Trudno więc na pierwszy rzut oka ocenić, która z tych dwóch frakcji jest NOP-owi bliższa.

Narodowe Odrodzenie Polski, choć pozbawione politycznego znaczenia, stanowi interesujące zjawisko na ideowej mapie Polski współczesnej. Przede wszystkim dlatego, że jest konsekwentną i bezkompromisową opozycją wobec negacji ustroju liberalno- demokratycznego. NOP wyartykułowało spójny program, konstruując model ustrojowy będący alternatywą dla demokracji. Warto tu zwrócić uwagę, że ugrupowanie to, mimo liczebnej słabości, jest intelektualnie prężne, co wyraża się w stosunkowo wysokiej ilości i jakości dokumentów ideowo-programowych i publicystyki. NOP-owska wizja ustroju Polski zasadza się na zastąpieniu kapitalizmu ustrojem „dystrybucjonistycznym” (utopią drobnych właścicieli) a demokracji parlamentarnej – korporacyjną „demokracją organiczną”. W dziedzinie polityki zagranicznej uwagę zwraca silne akcentowanie współpracy narodów europejskich na fundamencie chrześcijaństwa. Natchnienie do kreowania tej wizji Narodowe Odrodzenie Polski czerpie z dwóch źródeł. Z jednej strony widzimy otwarte nawiązanie do tradycji rodzimej ideologii narodowo-radykalnej, zwłaszcza ONR-ABC. Z drugiej – wyraźne wpływy nacjonalizmu zachodnioeuropejskiego w jego wariancie tercerystycznym, co wyraża się w odwołaniach do autorytetów nieznanych przedwojennym narodowcom. Wyraźne piętno na ideologii NOP odciska też integryzm katolicki. To połączenie rodzimej tradycji z zagranicznymi inspiracjami sprawia, że ideał NOP można zawrzeć w syntetycznej formule: „Katolickie Państwo Narodu Polskiego w Europie Wolnych Narodów”"...........

Całość w: Jarosław Tomasiewicz, Narodowe Odrodzenie Polski i jego wizja „Katolickiego Państwa Narodu Polskiego” jako uwspółcześniona wersja narodowego radykalizmu, /w:/ Bogumił Grott (red.): Różne oblicza nacjonalizmów. Polityka – Religia – Etos, Wyd. Nomos, Kraków 2010

***

Wstąp do NOP - wypełnij formularz rekrutacyjny (kliknij!)

Kupuj, promuj i wspieraj wydawnictwa nacjonalistyczne - szczegóły TUTAJ